بررسی شیوه های جبران خسارت در حوادث دریایی و کارآمدی آنها

بررسی شیوه های جبران خسارت در حوادث دریایی و کارآمدی آنها

مقدمه

حمل و نقل با کشتی به علل مختلف از جمله پاکیزی و صرفه اقتصادی مورد پسند و مقبولیت عام است و حالیه نیز بخش عظیمی از محموله‌های مورد انتقال را مواد سوختی، شیمیایی یا حتی انسانها تشکیل میدهند که همواره در معرض تصادفات و سوانحی هستند که می‏توانند باعث بروز خسارات به سرنشینان، آبهای متعلق به کشورهای ساحلی یا محیط‌ز‏‏یست‏ آبهای دریا و رودخانه‌ها شوند. حوادث ممکن است در نتیجه عوامل طبیعی یا اشتباهات انسانی به خاطر عدم رعایت مقررات فنی در ایمن سازی کالاهای در حال حمل رخ دهند؛ با قبول این اصل که بروز حادثه در هر حال اجتناب ناپذیر می‏باشد و حوادث هم منجر به خسارت و ضرر و زیان می‏شوند؛ پس باید ابتدا تدابیری اندیشید تا بروز تصادفات را کاهش داده و پس از آن و در صورت رخداد، باید کوشید تا عمق و تبعات ناشی از آن ناچیز باشد؛ از طرف دیگر نیز باید به فوریت مسبب حادثه شناسایی تا با الزام وی به جبران خسارت از هر نوعی که باشد از بار ضررهای وارده کاهش داده شود. البته منظور از حوادثی که حول آن تحقیق خواهد شد صرفاً حوادثی هستند که نشات گرفته شده از برخورد و تصادم کشتی‌ها‏‏‏‏ با یک کشتی دیگر یا تاسیسات از قبیل اسکله‌ها، بنادر و سکوهای نفتی است. به این علت که در این تصادفات خساراتی با تبعات مالی و زیست محیطی بروز میکند از حیث فن حقوق نیز باید دانست که مثلاً یک وکیل یا مراجع قضایی رسیدگی کننده چه حق و حقوق مفروضی را برای دو طرف حادثه در نظر بگیرند. در حوادث دریایی به دلیل تبعات سنگین مالی که گاهی از حیث زمانی نیز به درازا می‏کشد اشتباه در طرف دعوی، مرجع صالح یا استنادات قانونی ضایعات مالی و زمانی جبران ناپذیر و مضاعفی را بر پیکر زیان‌دیده وارد می‏آورد. بنابراین لازم است وکلا و قضات محترم دادگستری در چنین موقعیتی به وظایف و حقوق طرفین آشنا و آگاه باشند. ضمناً اجبار مسبب حادثه به جبران خسارت از هر نوعی که باشد ضمن اینکه کمی از بار مشکلات زیان‌دیده می‏کاهد به دیگر متصدیان حمل این هشدار و یادآوری را نیز میدهد که در صورت بروز حادثه، باید مافات و خسارات را جبران کرد و این الزام به پرداخت یا الزام به جلب رضایت زیان‌دیده تکلیف سنگینی بوده که نگرانی از دچار شدن به آن ممکن است برخی عملیات و رفتارهای جسارت آمیز و متهورانه را کاهش دهد. مهمتر اینکه مسئولین قوای مقننه و اجرائیه را بر آن خواهد داشت که با وضع قوانین و مقررات حمایتی هر گونه ضرری جبران شود و آنها را ترغیب به همکاریهای بین‌المللی خواهد کرد. در پایان نیز هر ذینفعی می‏داند که خسارات خویش از هر نوع که باشد را بر مسبب حادثه تحمیل خواهد کرد، و این اطمینان خاطر امنیت اجتماعی به همراه خواهد آورد؛ و نیز اهرم اطمینانی برای جلوگیری از حوادث مشابه ایجاد خواهد شد. در این تحقیق سعی می‏شود مکانیسمهای مختلف دریافت خسارات مورد ارزیابی قرار بگیرد.

در همین راستا سعی خواهد شد که نقش سازمانها و نهادهای مختلف در پیشگیری و جبران خسارات به هنگام بروز حوادث تعیین گردد تا زیان دیدگان از حوادث دریایی به حقوق خود آشنا شوند. چون به اعتقاد ما الزام به جبران خسارت بخشی از پیشگیری است؛ چون به هر حال پرداخت غرامت یا اعاده وضع به حال سابق که بار مالی دارد به هر حال بخشی از سرمایه مسبب حادثه را بخود اختصاص خواهد داد و این امید وجود دارد که با وضع مقررات سختگیرانه در زمینه جبران خسارت هر شخص حقیقی یا حقوقی که بالقوه می‏تواند یک زیان رساننده باشد را، وادار به رعایت مقررات ایمنی و به حداکثر رسانیدن احتیاط های لازمه می‏گرداند.

این تحقیق در سه بخش کلی تنظیم و گردآوری شده است. اولین بخش شامل کلیات و تعلریف است که در آن سعی بر آن شده کلیاتی درباره هر آنچه قرار است درباره آن سخن بعمل آید توضیحاتی کلی داده شود تا خواننده قبلاً با ذهنیتی آماده وارد موضوعات اصلی گردد؛ چرا که فرض حقیر بر آن می‏باشد که این تحقیق ممکن است مورد استفاده افرادی نیز قرار بگیرد که مطالعات تخصصی بر موضوعات بین‌المللی نداشته باشند. بخش دوم نیز درباره خساراتی است که ممکن است بر دریا متوجه کشتی گردد و انواع خسارات مخصوصاً خساراتی که حول تحقیق حادث می‏گردد به بحث گذاشته شده است. در نهایت بخش سوم نیز درباره شیوه‌های جبران خسارت و ریکردهای مربوط به آن است. در این بخش به این پرداخته شده است که چه راه‌هایی برای جبران و خسارات وجود دارد و تحلیلی از کارآمدی آنها بدست می‏دهیم.

روش عمده در تدوین و گردآوری این پایان نامه تحقیق به روش کتابخانه‌ای بوده که به بررسی و مطالعۀ کتابها و مقالات موجود، که در زمینه تحقیق مورد نظر به زیور طبع آراسته شده‌اند؛ می‏پردازد. گردآوری اطلاعات الگو برداری از روش سنتی یعنی اکثراً به صورت فیش برداری، گاهاً تصویر برداری از صفحات کتب و مقالات موجود، در کتابخانه و گاهاً به روشهای معمول کامپیوتری در جاهایی که مرجع سایتها یا وبلاگها مورد مطالعه و استفاده بوده‌اند؛ صورت گرفته است. توضیحاً اینکه در تمامی روشهای توضیح داده شده ابتدا اطلاعات اعم از تصویر از صفحات و منایع و فیش برداری یا قطعات جمع آوری شده جمع آوری شده و سپس با توجه به بسط موضوع هر کدام در بخش مربوط تنظیم شده‌اند. و نهایتاً در همان بخش نیز به تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده پرداخته خواهد شد.

الف) سؤال موضوع تحقیق

در این تحقیق سعی می‏شود به ارزیابی شیوه‌ها و نحوه جبران خسارت زیان دیدگان ناشی از حوادث و تصادفات دریایی پرداخته شود و اینکه هر شیوه چقدر موثر و تا چه میزان کارآمد و موثر هستند را به بحث خواهیم کشید.

ب) فرضیه در نگارش این تحقیق

فرض اصلی در نگارش این تحقیق آن است که روشهای موجو برای جبران خسارات اگر چه متنوع ولی ناکافی و ناکارآمد هستند. ناکارآمدی شیوه‌های جبران خسارت مشخصاً در حوادث دریایی انگیزه اصلی حقیر برای انتخاب این موضوع گردید. تنوع و الزام در جبران خسارت می‏تواند در قالبهای متنوع‌تر‏‏ی بروز کند، تا کارآمدی و هدف از تاسیس مقررات در این زمینه برآورد گردد.

بخش اول

کلیات و تعاریف

 

فصل اول: واژه شناسی خسارت.................................8

فصل دوم: انواع خسارت...11

فصل سوم: مفهوم جبران خسارت.............................14

فصل چهارم: جبران خسارت در اسناد و مدارک.......16

1-4- قانون بیمه‌ای ایران.......16

1-1-4- قانون دریایی ایران....................................17

2-1-4- آئین نامه بندرهای ایران..............................18

3-1-4- کنوانسیون بین‌المللی کانتینرهای ایمن در کلیه بنادر کشور......................19

4-1-4- کنوانسیون بین المللی آمادگی، مقابله و همکاری در برابر آلودگی نفتی......20

5-1-4- کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها.....................21

6-1-4- کنوانسیون بین المللی نجات دریایی..............22

7-1-4- کنوانسیون سازمان بین‌المللی دریانوردی ......23

2-4- سایر اسناد بین‌المللی.....25

1-2-4- قوانین دریایی 1906 انگستان.......................25

2-2-4- کنوانسیون 1982 حقوق دریاها.....................26

3-2-4- کنوانسیون بین المللی جستجو، و نجات دریایی....................................27

4-2-4- کنوانسیون بین المللی ایمنی جان افراد، در، دریا....................................28

5-2-4- کنوانسیون نیویورک راجع به حقوق بهره‌بر‏داری از آبراهه‌های بین‌المللی برای مقاصد غیرکشتیرانی......28

الف) اصول کلی حقوقی...28

ب) قواعد مربوط به حفظ، نگهداری و مدیریت آبهای بین‌المللی........................30

6-2-4- کنوانسیون مداخله دریای آزاد، در صورت بروز حوادث آلودگی نفتی.......32

7-2-4- کنوانسیون محیط زیست دریای خزر.............32

8-2-4- کنوانسیون جلوگیری از آلودگی محیط دریایی از طریق دفع زایدات و سایر مواد...............................33

فصل پنجم: مسئولیت بین‌المللی..............................34

1-5- نظریه تقصیر یا خطا (مسئولیت ذهنی)...................34

2-5- نظریه خطر یا ریسک (مسئولیت عینی)..................36

فصل ششم: مسئولیت و جبران خسارت....................38

فصل هفتم: حقوق و تکالیف....................................39

1-7- حقوق و تکالیف زیان‌دیده..................................40

1-1-7- تکلیف به جلوگیری از، زیان........................41

2-1-7- حدود تکلیف به جلوگیری از، زیان..............42

2-7- حقوق و تکالیف مسبب حادثه..............................42

بخش دوم

انواع خسارات در حوادث دریایی

 

فصل اول: انواع خسارات...45

1-1- خسارات جانی............46

2-1- افراد کشتی..................47

3-1- افراد ساحلی................49

فصل دوم: خسارات محیط‌ز‏‏یستی............................51

1-2- خسارات به بنادر و چاه‌ها...................................51

2-2- خسارات زیست محیطی57

1-2-2- خسارات ناشی از آلودگی نفتی و غیر نفتی.....60

فصل سوم: خسارات مالی..71

1-3- تخریب مناطق ساحلی...71

2-3- ورود خسارت به کشتی‌ها‏‏‏‏...................................73

فصل چهارم: خسارتهای ناشی از عملیات نجات رسانی.................................80

 

 

 

 

بخش سوم

مبانی و شیوه‌های جبران خسارت

 

فصل اول: مبانی جبران خسارت...............................86

فصل دوم: تعیین میزان خسارت...............................90

فصل سوم: میزان و دامنه جبران خسارت..................91

فصل چهارم: نحوه اثر گذاری قواعد بین‌المللی بر مسئولیتهای ناشی حوادث دریایی...........................93

فصل پنجم: حل و فصل اختلافات دریایی................99

1-5- محاکم ملی...............100

2-5- حل اختلافات در کنوانسیون 1982.....................101

3-5- دادگاه بین‌المللی حقوق دریاها..........................104

فصل ششم: شیوه‌های جبران خسارات دریایی.......105

1-6- شیوه‌های مالی..........106

1-1-6- بیمه دریایی......107

2-1-6- پرداخت هزینه‌ها و مخارج.......................113

3-1-6- پرداخت غرامت115

4-1-6- صندوق بین‌المللی جبران خسارت آلودگی نفتی.................................119

2-6- شیوه‌های پیشگیرانه...121

1-2-6- جلوگیری از بروز حوادث مشابه................123

3-6- شیوه‌های جبرانی......125

1-3-6- اعاده وضع به حال سابق...........................125

2-3-6- پاکسازی دریاها.127

فصل هفتم: جلب رضایت زیان‌دیده......................129

فصل هشتم: رویه قضایی.130

نتیجه‌گیری........................138

کتابنامه............................141

دریافت فایل

---